Waarom terminologiebeheer belangrijk is voor effectieve meertalige communicatie
Het aantal prospects en klanten die worstelen met inconsistente terminologie binnen hun bedrijf, is bij wijze van spreken al bijna niet meer in een getal te vangen. De binnen een bedrijf gehanteerde terminologie houdt niets meer of minder dan een bedrijfsbrede standaard in en moet dan ook consistent worden gebruikt door alle afdelingen en leveranciers. Een typisch voorbeeld van matig terminologiebeheer is wanneer een technische afdeling binnen een bedrijf dingen anders noemt dan het marketingteam, of wanneer de salesafdeling zich weer van heel andere termen bedient bij gesprekken met klanten of in presentaties. En ja, dit zorgt alleen maar voor onnodige verwarring, die het werk van het team behoorlijk in de weg kan zitten. Maar hebt u weleens nagedacht over de mogelijke juridische gevolgen van het gebruik van onjuiste terminologie?
Komt dit u wel heel erg bekend voor? Geen paniek! U kunt dit probleem verhelpen door middel van het juiste terminologiebeheer. Als u het gebruik van terminologie in goede banen leidt, kunt u:
In deze blogpost leggen we de eerste stappen van het aanleggen van een terminologiedatabase (of termenbank) uit, waarbij we ingaan op de meest voorkomende problemen en een praktijkvoorbeeld geven.
Een termenbank is in wezen een database van specialistische termen. Terminologiewerk begint met een project, waarin de terminoloog de opzet en structuur van de termenbank, de te gebruiken terminologietools en de toe te passen beheersprocedures bepaalt.
Dit zijn de eerste stappen bij de ontwikkeling van een juist terminologiebeheer:
Het aanleggen van een termenbank vereist specialistische kennis van de betrokken talen. In dit voorbeeld laten we zien waar we zoal mee te maken krijgen wanneer het gaat om agglutinatie in synthetische talen zoals het Duits.
We beginnen met de definitie van “agglutinatie”: Aggluti-wat? Raar woord hè?
In de taalkunde is “agglutinatie” een morfologisch verschijnsel waarbij een of meer affixen aan een stamwoord worden toegevoegd om verschillende taalkundige categorieën tot uitdrukking te brengen (bijvoorbeeld meervoud, enkelvoud, naamval van zelfstandig naamwoord, enz.). Het woord is afgeleid van het Latijnse werkwoord “agglutinare”, dat “samenlijmen” betekent.
Een klant vroeg ons wat we deden met termenbankingangen in een taal die zelfstandig naamwoorden verbuigt. Deze klant wilde vooral weten of we een terminologiedatabase konden opzetten die hits kan geven voor alle mogelijke vormen van een zelfstandig naamwoord, en die er dus rekening mee houdt dat zo’n woord in verschillende verbuigingen in een tekst kan opduiken.
Hij noemde bijvoorbeeld het Duitse woord “Haus”:
Wat onze klant wilde weten: zouden beide termen, dus zowel “Haus” als “Hauses” in de termenbank worden gespecificeerd, samen met alle andere mogelijke verbuigingen van het stamwoord?
Dat hadden we niet meteen paraat, dus we legden dit voor aan onze terminologiebeheerexpert. Zij legde uit dat het opzetten van een terminologiedatabase met agglutinerende talen geen haalbare kaart is. Volgens de regels van de terminologie (die op elke taal van toepassing zijn) moeten termen in hun basisvorm in de termenbank worden ingevoerd, d.w.z. enkelvoud, mannelijk, kleine letters. Het is zeker geen aanrader om alle verbogen vormen van een term in te voeren, omdat een terminologische database geen grammaticaboek is – zo’n database vormt een register van begrippen en termen, maar niet van de verbogen vormen daarvan.
Oké, dus termen worden in hun basisvorm in de termenbank ingevoerd, maar … het is toch zo dat diezelfde termen wel degelijk ook in hun verbogen vorm in het te vertalen document kunnen opduiken? Houdt dat niet het risico in dat ze niet worden herkend door het terminologiebeheersysteem? Nou, gelukkig maar … meestal hebben die systemen functies die dit probleem oplossen.
Zo kun je bijvoorbeeld de stam van het woord isoleren: het systeem laat wat ervoor of erna komt dan buiten beschouwing. Je kunt hier wildcards, zoals asterisken of verticale streepjes, voor gebruiken. Als we bijvoorbeeld een wildcard achter Haus zetten (Haus*), zal de termenbank ook de term Hauses herkennen als die in het te vertalen document staat. En voor verder gevorderde termenbankgebruikers: bij het invoeren van een term kun je een “matchwaarde” instellen, die staat voor de in een percentage uitgedrukte overeenkomst tussen terminologie in het bronsegment en de overeenkomstige terminologie in de termenbank.
Als u zich zorgen maakt over die agglutinatie, bedenk dan dat professionele vertalers weten hoe ze hiermee om moeten gaan. Neem voor hulp bij het beheer van uw bedrijfsterminologie gerust contact met ons op!